Ku rhula, vanghana lava rhandzekaka, vamakwerhu va xinuna na va xisati! Amen. Namuntlha hi ta dyondza, hi hlanganyela, hi avelana masungulo ya xihambano
xihambano xa khale xa varhoma
ku vambiwa , ku vuriwa leswaku swi vangiwe hi Vafenikiya Ku tumbuluxiwa, Mfumo wa Phoenicia i vito ro angarhela ra nxaxamelo wa swifundzha leswintsongo swa madoroba eka ndzhawu yale n’walungwini wa ribuwa rale vuxeni bya Mediterranean ya khale matimu ya wona yanga landzelerisiwa kuya fika eka lembe xidzana ravu 30 BC. Xihambano xa xitirhisiwa xo xanisa hi ntolovelo a xi ri na timhandzi timbirhi kumbe tinharhu ta mapulanga---kumbe hambi ku ri mune loko ku ri xihambano xa matlhelo ya mune, lexi nga na swivumbeko swo hambana. Tin’wana ti ni xivumbeko xa T, tin’wana ti ni xivumbeko xa X kasi tin’wana ti ni xivumbeko xa Y. Xin’wana xa swilo leswikulu leswi Vafenikiya va swi tumbuluxeke a ku ri ku dlayiwa ka vanhu hi ku vambiwa. Endzhaku, Endlelo leri ri hundziseriwe eka Vafenikiya ri ya eka Magriki, Vaasiriya, Vaegipta, Vaperesiya ni Varhoma. Ngopfu-ngopfu a yi tsakeriwa eMfun’weni wa Peresiya, Mfumo wa Damaska, . yuda Mfumo, Mfumo wa Israyele, Carthage na Rhoma wa khale, hakanyingi a wu tirhisiwa ku dlaya vaxandzuki, vagwinehi, mahlonga ni vanhu lava nga riki vaakatiko .
Nxupulo lowu wa tihanyi wu sungule eka mhandzi ya mapulanga. Eku sunguleni, mubohiwa loyi a a bohiwa emhandzini ya mapulanga ivi a titivala ku kondza a fa, leswi a swi olova naswona a swi ri ni tihanyi. Endzhaku tifureme ta mapulanga tisungule ku nghenisiwa, kukatsa na swihambano, tifureme ta xivumbeko xa T na tifureme ta xivumbeko xa X. Fureme ya xivumbeko xa X yi tlhela yi vuriwa "Saint Andrew's frame" hikuva mukwetsimi u file eka furemu ya xivumbeko xa X.
Hambileswi vuxokoxoko bya ku dlayiwa ka vanhu byi hambanakanyana hi ku ya hi tindhawu, xiyimo lexi tolovelekeke xa fana: mubohiwa u rhanga a biwa ivi a sindzisiwa ku rhwala furemu ya mapulanga a ya endhawini leyi a dlayiweke eka yona. Minkarhi yin’wana furemu ya mapulanga yi tika swinene lerova swa tika eka munhu un’we ku yi fambisa. Loko mubohiwa a nga si dlayiwa, a a hluvuriwa swiambalo swakwe, ku sala xiambalo xa le khwirini ntsena. Kuna xiphemu xa nsinya xa xivumbeko xa wedge ehansi ka mavoko na milenge ya mubohiwa leswaku miri wunga rhetela ehansi hikokwalaho ka gravity. Kutani nghenisa xihambano eka xivulwa lexi nga cinciki lexi lunghiseleriweke ehansi. Leswaku ku hatlisisa rifu, minkarhi yin’wana swirho swa mubohiwa a swi tshoveka. Loko ku tiyisela ka mubohiwa ku tiya, ku xanisiwa ku ya ku leha. Dyambu leri hisaka leri nga riki na tintswalo ri hise nhlonge ya vona leyi nga ambalangiki nchumu, tinjiya ti va luma ni ku va mama nyuku wa vona naswona ntshuri lowu a wu ri emoyeni wu va pfotlose.
Hi ntolovelo ku vambiwa a ku endliwa hi mintlawa, hikwalaho hakanyingi a ku yimisiwa swihambano swo hlayanyana endhawini yin’we. Endzhaku ka loko xigevenga xi dlayiwile, xi ye emahlweni xi lenga-lenga exihambanweni leswaku xi ta kombisiwa erivaleni, a ku ri mukhuva ku lahla xihambano ni xigevenga swin’we. Endzhaku ku vambiwa ku endliwe ku antswisiwa ko karhi, ku fana ni ku lunghisa nhloko ya mubohiwa ehansi eka furemu ya mapulanga, leswi nga endla leswaku mubohiwa a hatla a titivala naswona entiyisweni ku hunguta ku vava ka mubohiwa.
Swa tika eka vanhu va manguva lawa ku anakanya ku vava ka ku vambiwa, hikuva hi ku languta ehenhla, ku boha munhu ntsena emhandzini a swi vonaki swi ri nxupulo wa tihanyi ngopfu. Mubohiwa loyi a a ri exihambanweni a nga fanga hi ndlala kumbe torha, naswona a nga fanga hi ku huma ngati—swipikiri a swi hlongoriwa exihambanweni, mubohiwa u hetelele a file hikwalaho ko titivala. Munhu loyi a vambiweke a a kota ku hefemula ntsena hi ku olola mavoko yakwe. Hambiswiritano, eka xiyimo xo tano, swin’we ni ku vava lokukulu loku vangiwaka hi ku nghenisa swipikiri, ku nga ri khale misiha hinkwayo yi ta humesa matimba ya matimba yo koka nkolo, xisweswo moya lowu taleke exifuveni a wu nge humi. Leswaku ku hatlisisa ku titivala, hakanyingi ku hayekiwa swilo swo tika emilengeni ya vanhu lava nga ni matimba swinene, lerova va nga ha swi koti ku olola mavoko ya vona leswaku va hefemula. Ku twanana exikarhi ka vativi va sayense hileswaku ku vambiwa a ku ri ndlela ya tihanyi leyi nga tolovelekangiki yo dlaya hikuva hakatsongo-tsongo a yi xanisa munhu ku kondza a fa ku ringana masiku yo hlayanyana.
Ku vambiwa ko sungula eRhoma ku fanele ku va hi nkarhi wa ku fuma ka Targan eku heleni ka Tihosi ta Nkombo. Rhoma ri hetelele ri tshikilele ku xandzuka ka mahlonga kanharhu. Naswona ku hlula kun’wana ni kun’wana a ku fambisana ni ku dlayeteriwa loku halateke ngati, naswona magidi ya vanhu va vambiwile. Lava vambirhi vosungula akuri e Sicily, rin’wana eka lembe xidzana rosungula BC kasi rin’wana eka lembe xidzana rosungula BC. Ya vunharhu na leyi dumeke swinene, hi 73 BC, yi rhangele hi Spartacus naswona vanhu va tsevu wa magidi va vambiwile. Ku yimisiwile swihambano ndlela hinkwayo ku suka eCabo ku ya eRhoma. Ku dlayiwa hi xihambano kumbe hi kholomo a swi tsakeriwa swinene eminkarhini ya Rhoma, kambe swi sungule ku nyamalala hakatsongo-tsongo eka malembe xidzana endzhaku ka loko Kriste a vambiwile, a pfuka eku feni kutani a tlhandlukela etilweni. Lava a va fuma a va nga ha tirhisi ndlela yo dlaya "vana va Xikwembu" ku dlaya swigevenga, naswona ku hayekiwa na ku xupuriwa kun'wana swi sungule ku tirhisiwa ngopfu.
mufumi wa varhoma Constantine kona lembe xidzana ra vu-4 AD "Ndzayo yi humesiwile". Xileriso xa le Milan " " . ku herisa Ku vambiwa. tsemakanya I xikombiso xa Vukreste bya namuntlha, lexi yimelaka rirhandzu lerikulu ra Xikwembu ni ku kutsuriwa ka xona emisaveni. 431 Ku sungula ku humelela ekerekeni ya Vukriste hi AD 586 Yi akiwile ehenhla ka kereke kusukela hi lembe.
LULAMILE! Namuntlha ndzi rhandza ku avelana xinakulobye xa mina na n'wina hinkwenu onge tintswalo ta Hosi Yesu Kriste, rirhandzu ra Xikwembu, na ku hlohloteriwa ka Moya lowo Kwetsima swi nga va na n'wina hinkwenu! Amen
2021.01.24
