Amahoro, nshuti nkunda, bavandimwe! Amen. Uyu munsi tuziga, dusabane, kandi dusangire inkomoko y'umusaraba
umusaraba wa roman wa kera
kubambwa , bivugwa ko byatewe na Abanyafenisiya Ivumburwa, Ingoma ya Fenisiya ni izina rusange ryuruhererekane rw’ibihugu bito bito byo mu karere ko mu majyaruguru y’inyanja y’iburasirazuba bwa Mediterane. Amateka yacyo ashobora guhera mu kinyejana cya 30 mbere ya Yesu. Umusaraba wigikoresho cyiyicarubozo wasangaga ugizwe nibiti bibiri cyangwa bitatu byimbaho --- cyangwa na bine niba byari umusaraba wa mpande enye, ufite imiterere itandukanye. Bimwe bifite T, bimwe bifite X-X, na bimwe ni Y. Kimwe mubintu bikomeye byavumbuwe nabanyafenisiya ni iyicwa ryabantu kubambwa. Nyuma, Ubu buryo bwatanzwe kuva muri Fenisiya ku Bagereki, Ashuri, Abanyamisiri, Abaperesi n'Abaroma. By'umwihariko uzwi cyane mu Bwami bw'Ubuperesi, Ubwami bwa Damasiko, Yuda Ubwami, Ubwami bwa Isiraheli, Carthage, na Roma ya kera, byakunze gukoreshwa mu kwica inyeshyamba, abahakanyi, imbata, n'abantu badafite ubwenegihugu .
Iki gihano cyubugome cyaturutse ku giti. Mu mizo ya mbere, imfungwa yari ibohewe ku giti maze ihumeka kugeza apfuye, byari byoroshye kandi by'ubugome. Nyuma amakadiri yimbaho yatangijwe, harimo umusaraba, amakadiri ya T na frame X. Ikadiri ya X nayo yitwa "Ikadiri ya Mutagatifu Andereya" kubera ko umutagatifu yapfiriye kumurongo wa X.
Nubwo amakuru y’iyicwa atandukanye gato n’ahantu, ibintu muri rusange ni bimwe: imfungwa yabanje gukubitwa hanyuma igahatirwa gutwara ikibaho mu giti. Rimwe na rimwe, ikadiri yimbaho iremereye kuburyo bigoye kumuntu umwe kuyimura. Mbere yo kwicwa, imfungwa bamwambuye imyenda, hasigara umwenda gusa. Hariho igiti kimeze nk'igiti munsi y'imikindo n'imfungwa kugira ngo umubiri utanyerera kubera uburemere. Noneho shyiramo umusaraba mumuteguro uhamye wateguwe hasi. Kugira ngo urupfu rwihute, amaguru y'imfungwa rimwe na rimwe yaravunitse. Nukwihanganira imfungwa niko kwica urubozo. Izuba ryaka cyane ritagira impuhwe ryatwitse uruhu rwabo rwambaye ubusa, isazi ziraruma zonsa ibyuya byabo, umukungugu wo mu kirere urabahumeka.
Kubambwa ubusanzwe byakorwaga mubice, kuburyo akenshi imisaraba myinshi yashirwaga ahantu hamwe. Umugizi wa nabi amaze kwicwa, yakomeje kumanika ku musaraba kugira ngo yerekane ku mugaragaro, byari bimenyerewe gushyingura umusaraba n’umugizi wa nabi. Kubambwa nyuma byaje kunonosorwa, nko gushyira umutwe w’imfungwa hasi ku giti, ibyo bikaba byafasha imfungwa guta ubwenge vuba kandi bikagabanya ububabare bw’imfungwa.
Biragoye kubantu ba none kwiyumvisha ububabare bwo kubambwa, kuko hejuru, guhambira umuntu kumugozi ntabwo bisa nkigihano cyubugome. Imfungwa yo ku musaraba ntabwo yapfuye azize inzara cyangwa inyota, nta nubwo yapfuye azize amaraso - imisumari yajugunywe mu musaraba, imfungwa yaje gupfa kubera guhumeka. Umugabo wabambwe yashoboraga guhumeka gusa arambuye amaboko. Ariko, mu myifatire nk'iyo, hamwe n'ububabare bukabije buterwa no gutwara imisumari, imitsi yose izahita itanga imbaraga zo kwikuramo umugongo, bityo umwuka wuzuye mu gituza ntushobora gusohoka. Kugirango wihute, guhumeka akenshi kumanikwa kumaguru yabantu bakomeye, kugirango batagishobora kurambura amaboko ngo bahumeke. Icyumvikanyweho mu bahanga ni uko kubambwa byari uburyo bwubugome budasanzwe bwo kwicwa kuko bwicishije bugufi umuntu kugeza apfuye mugihe cyiminsi myinshi.
Kubambwa kwa mbere i Roma bigomba kuba ku ngoma ya Targan ku iherezo ry'Abami barindwi. Amaherezo Roma yahagaritse kwigomeka kubacakara. Intsinzi yose yaherekejwe n'ubwicanyi bwamaraso, kandi abantu ibihumbi babambwe. Babiri ba mbere bari muri Sisile, kimwe mu binyejana bya mbere nigice mbere ya Yesu ikindi mu kinyejana cya mbere mbere ya Yesu. Uwa gatatu kandi uzwi cyane, mu 73 mbere ya Yesu, yari iyobowe na Spartacus abantu ibihumbi bitandatu barabambwa. Umusaraba wubatswe kuva Cabo kugera i Roma. Iyicwa ry'umusaraba cyangwa inkingi ryamamaye cyane mubihe by'Abaroma, ariko ritangira kuzimira buhoro buhoro mu binyejana byinshi nyuma yuko Kristo abambwe, akazuka mu bapfuye akazamuka mu ijuru. Abari ku butegetsi ntibagikoresha uburyo bwo kwica "abana b'Imana" mu kwica abagizi ba nabi, kandi kumanikwa n'ibindi bihano byatangiye gukoreshwa cyane.
umwami w'abami Constantine kubaho Ikinyejana cya 4 nyuma ya Yesu "Indero yatangajwe" Itegeko rya Milan " gukuraho Kubambwa. umusaraba Nikimenyetso cyubukristo bwiki gihe, kigereranya urukundo rwinshi nImana gucungurwa kwisi. 431 Gutangira kugaragara mu itorero rya gikristo muri AD 586 Yubatswe hejuru yitorero guhera mumwaka.
Nibyo! Uyu munsi ndashaka gusangira ubusabane namwe mwese! Ubuntu bw'Umwami Yesu Kristo, urukundo rw'Imana, hamwe no guhumekwa n'Umwuka Wera bihore hamwe mwese! Amen
2021.01.24