शांती, प्रिय इश्टांनो, भाव-भयणीं! आमेन. आयज आमी अभ्यास करतले, सहभाग करतले आनी खुर्साराची उत्पत्ती वांटून घेतले
पुर्विल्लो रोमन खुरीस
खुर्सार मारप , ताका लागून जालें अशें म्हण्टात फिनीशियन लोक आविश्कार, फिनीशियन साम्राज्य हें पुर्विल्ल्या भूंयमध्य दर्याच्या उदेंत दर्यादेगेवयल्या उत्तर वाठारांतल्या ल्हान शार-राज्यांच्या माळेचें सामान्य नांव आसा. छळ वाद्याच्या खुरीसांत चड करून दोन वा तीन लांकडी दांडे आसताले---वा चतुर्भुज खुरीस आसल्यार चार लेगीत आसताले, तांचो आकार वेगवेगळो आसतालो. कांय टी आकाराचे, कांय एक्स आकाराचे आनी कांय वाय आकाराचे आसतात. फोनीशियन लोकांचो एक व्हड आविश्कार म्हळ्यार लोकांक खुर्सार मारून फांशी दिवप. मागीर, ही पद्दत फिनीशियन लोकांसावन ग्रीक, अॅसिरियन, इजिप्त, फार्सी आनी रोमन लोकांमेरेन पावली. खास करून फार्सी साम्राज्यांत, दमास्कस राज्यांत, जुदा हें नांव राज्य, इझ्राएल राज्य, कार्थेज आनी पुर्विल्लो रोम, चड करून बंडखोर, पाखंडी, गुलाम आनी नागरीकत्व नाशिल्ल्या लोकांक फांशी दिवपाखातीर वापरताले हें .
ही क्रूर ख्यास्त लांकडी खांद्यांतल्यान सुरू जाली. सुरवेक कैद्याक लांकडी दांड्याक बांदून घुस्मटून उडयलो, जें सादें आनी क्रूर अशें दोनूय प्रकारचें आशिल्लें. उपरांत लांकडी चौकटी सुरू जाली, तातूंत खुरीस, टी आकाराची चौकट आनी एक्स आकाराची चौकट हांचो आस्पाव जाता. एक्स आकाराच्या फ्रेमाक "सेंट अँड्र्यूची फ्रेम" अशेंय म्हण्टात कारण संत एक्स आकाराच्या फ्रेमाचेर मेलो.
फांशी दिवपाचो तपशील जाग्यार मात्सो वेगळो आसलो तरी सामान्य परिस्थिती एकूच आसता: कैद्याक पयलीं चाबकान मारतात आनी उपरांत फांशी दिवपाच्या मैदानाचेर लांकडी चौकट व्हरपाक लायतात. केन्ना केन्नाय लांकडी चौकट इतली जड आसता की एका मनशाक ती हालोवप कठीण जाता. फांशी दिवचे पयलीं कैद्याचे कपडे काडून उडयले आनी फकत कमराचो कपडो उरलो. गुरुत्वाकर्शणाक लागून आंग सकयल सरकची न्हय म्हूण कैद्याच्या ताळयो आनी पांयांच्या सकयल पांयतणाच्या आकाराचो लांकडाचो कुडको आसता. उपरांत जमनीचेर तयार केल्ल्या स्थिर उगडपांत खुरीस घालचो. मरण बेगीन जावचें म्हणून कैद्याचे हातपांय केन्ना केन्नाय मोडटाले. कैद्याची सहिश्णुताय जितली घट तितलीच छळ चड काळ जाता. निर्दय खर सुर्यान तांची उक्ती कात जळयली, माशांनी तांकां चाबलो आनी घाम सोंसलो आनी हवेंतली धुल्ल तांकां घुस्मटून उडयली.
खुर्सार मारप चड करून गटांनी करताले, देखून चड करून एकाच सुवातेर जायते खुरीस उबारताले. गुन्यांवकाराक फांशी दिल्या उपरांत तो भौशीक प्रदर्शना खातीर खुर्सार फांशी दिवपाक लागलो. उपरांत खुर्सार मारपाचेर कांय सुदारणां जालीं, जशीं कैद्याची तकली सकयल लांकडी चौकटीचेर दवरप, जाका लागून कैद्याक बेगीन बेशुध्द जावंक शकता आनी प्रत्यक्षांत कैद्याची वेदना उणी जावंक शकता.
आधुनीक लोकांक खुर्सार मारपाची वेदना कल्पना करप कठीण, कारण पृष्ठभागाचेर पळयल्यार फकत मनशाक दांड्याक बांदप ही खासा क्रूर ख्यास्त दिसना. खुर्सार आशिल्लो कैदी उपाशी वा तान पडून मेलो ना, तशेंच रगत येवन मेलो ना-खळे खुर्सार धांवडावन घाले, निमाणे कैदी घुस्मटमार जावन मेलो. खुर्सार मारल्ल्या मनशाक फकत हात ताणून उस्वास घेवंक मेळटालो. पूण अशे मुद्रांत खिळे भितर व्हरपाक लागून जावपी खर वेदना वांगडाच सगळ्या स्नायूंतल्यान रोखडेंच फाटीचो हिंसक आकुंचन शक्त निर्माण जातली, देखून छातींत भरिल्ली हवेची स्त्राव जावंक शकना. घुस्मटमार बेगीन करपाखातीर चड करून बळिश्ट मनशाच्या पांयांचेर वजन लावप जाता, जाका लागून तांकां आतां स्वास घेवपाक हात ताणूंक मेळनात. खुर्सार मारप ही फांशी दिवपाची एक असामान्य क्रूर पद्दत आशिल्ली, कारण तातूंत कितल्याशाच दिसांच्या काळांत मनशाक ल्हव ल्हव त्रास दिवन मरण येतालें अशें शास्त्रज्ञांमदीं एकमत आसा.
रोमांत सगळ्यांत पयलीं खुर्सार मारप हो सात राजांच्या शेवटाक टार्गन हाच्या काळांत आसूंक जाय. रोमान निमाणें तीन गुलाम बंड दामून उडयले. आनी दर एका जैताक लागून रगताच्या कत्तलखान्यांत हजारांनी लोकांक खुर्सार मारले. पयले दोन सिसिलींत, एक इ.स.प.च्या अडेज शतमानांत आनी दुसरो इ.स.प.पयल्या शतमानांत. तिसरो आनी सगळ्यांत नामनेचो इ.स.प.७३ वर्सा स्पार्टाकस हाणें फुडाकार घेतलो आनी स हजार लोकांक खुर्सार मारले. काबो ते रोम मेरेन सगळे वाटेर खुरीस उबारले. रोमन काळांत खुरीस वा स्तंभान फांशी दिवप खूब लोकप्रिय आशिल्लें, पूण ख्रिस्ताक खुर्सार मारल्या उपरांत, मेल्ल्यांतल्यान जिवंत जावन सर्गार गेले उपरांतच्या शेंकड्यांत ती ल्हवू ल्हवू ना जावंक लागली. सत्तेर आशिल्ल्यांनी आतां गुन्यांवकारांक फांशी दिवपाखातीर "देवाच्या पुतांक" फांशी दिवपाची पद्दत वापरूंक नाशिल्ली आनी फांशी दिवप आनी हेर ख्यास्त दिवपाचो व्हड प्रमाणांत उपेग जावपाक लागलो.
रोमन सम्राट आशिल्लो कॉन्स्टंटाइन हांणी केला अस्तित्वांत आसा इ.स.च्या चवथ्या शतमानांत "शिस्त जाहीर" मिलानाचो आज्ञापत्र " . रद्द करप खुर्सार मारप. क्रॉस तो आयच्या क्रिस्तांव धर्माचें प्रतीक, देवाच्या संवसाराचेर आशिल्ल्या व्हड मोगाचें आनी सोडवणेचें प्रतिनिधित्व करता. ४३१ हें नांव क्रिस्तांव इगर्जेंत इ.स ५८६ हें नांव वर्सा सावन इगर्जेच्या माथ्यार उबारली.
बरें! आयज हांव तुमच्या सगळ्यां कडेन म्हजी मेळावळ वांटून घेवंक सोदतां, प्रभू जेजू क्रिस्ताची कृपा, देवाचो मोग आनी पवित्र आत्म्याची प्रेरणा तुमच्या सगळ्यां कडेन सदांच आसूं! आमेन
2021.01.24 ह्या दिसा
